Nhớ Ngày Giỗ Tổ mùng Mười tháng Ba: Đời đời tộc Việt (30.04.07)

Từ nơi Rồng ở, chốn Tiên xưa, đàn chim Lạc bay đi khắp bốn phương trời và hôm nay lại bay về đây hội ngộ, cùng trăm cặp bánh chưng bánh giày, dưới chân trụ đá thề vững chãi, thành kính khói nhang. Việt Nam ! Việt Nam ! Nước non rực sáng, Nghĩa Lĩnh thắm xanh, gió ngọt ngào thoang thoảng hương thơm tỏa khắp Hy Cương. Trời uy thiêng nghiêng thế rồng bay, đất duyên dáng bóng tiên sa. Ngã ba Bạch Hạc, nước cuộn trào dâng lên con sóng, cánh Lạc vỗ man mác trời xanh. Ngựa ghì cương thiết mã vó dồn, 99 voi chầu về đất Tổ, nơi Hùng Vương linh tích, trong một sự quy tụ tâm linh. Mối thiên duyên đẹp tuyệt sắc màu Từ thuở hồng hoang, tình Lạc Long Quân - Âu Cơ huyền sử có lẽ là một trong những thiên diễm tình hay nhất đã khai sinh dân tộc Việt. Khởi thủy là tình yêu, đất Rồng nước Tiên giao hòa trời nguyên khí để ngàn năm mãi chuyện trầu cau: Một buổi sớm xuân về rất thắm/ Sóng ngọt ngào vỗ khúc tương tư/ Cõi Việt Nam đất trời rực nắng/ Đàn chim Lạc cánh trắng phiêu bồng/ Một chàng trai mắt rồng dáng hổ/ Một thiếu nữ duyên dáng bông mai... Ngay từ buổi khai thiên lập địa, tình yêu đã nảy nở trên xứ sở đẹp tươi này một cách thăng diệu như thế. Chẳng thế mà con người nơi đây biết chung sống thuận hòa và vươn lên trên cả những hận thù, bạo ngược. Tình yêu, vẻ đẹp đầy tính nhân văn, biến lòng người thành sức mạnh vượt qua mọi bão tố cuộc đời, hóa giải những trầm luân dâu bể kiếp người. Những mối tình Trương Chi - Mỵ Nương, Chử Đồng Tử - Tiên Dung, những hòn vọng phu ngàn năm vẫn chưa hết kiếp yêu... làm thời gian có lẽ phải biến đổi, hoặc bất tử hoặc chẳng còn nguyên ý nghĩa nguyên thủy nữa. Và lễ hội mùa xuân nào trên mảnh đất này cũng phồn thực âm dương. Cái dây trầu cổ tích quấn quýt ông bà xưa trao nhau mặn nồng nay vấn vít tơ duyên những người con gái con trai đẹp như hoa hồng, cứng hơn sắt thép: Người con trai ngâm thơ đường kiếm sắc/ Người thiếu nữ dệt lụa hát lời ca/ Nhịp đàn bầu rung lên cung duyên thắm/ Một thanh thoát. Một dũng mãnh. Se tơ... để cùng nhau dựng xây lên nước non tươi đẹp và vững bền này. Linh khí Hùng Vương Kiêu hùng, ngọn triều cường dâng sóng/ Điệp trùng, núi đột ngột vời cao đúng như người xưa nói, núi Hùng (hay ngọn Đột Ngột Cao Sơn) là chiếc đầu rồng hướng về phía Nam, mình uốn thành dãy núi Trọc (Áp Sơn), núi Vặn (Viễn Sơn), núi Pheo ở phía sau. Từ đỉnh núi Hùng nhìn ra, phía trước là ngã ba Việt Trì có hàng chục quả đồi như đàn rùa lớn nhô lên, phía sau là làng Hy Sơn mang hình một con phượng đang cắp cuốn thư. Bên phải, quả đồi Khang Phụ là hổ phục. Bên trái, quả đồi An Thái là vị Lạc tướng bắn cung tên. Làng Cổ Tích dưới chân núi nằm trên lưng một con ngựa ghì cương. Dãy đồi từ Phú Lộc đến Thậm Thình là 99 con voi chầu về Nghĩa Cương. Xa xa, dòng Thao nước đỏ, dòng Lô nước xanh như hai dải lụa uốn quanh cổ đô thật thanh bình. Các câu đối "Cung cũ Hồng Lạc còn đây, trùng điệp núi đồi nhiều dòng sông hợp lại/ Khí thiêng đế vương vẫn đó, thét gào mưa gió một ngọn núi đứng cao", "Đẹp đẹp tươi sánh ơn lớn của trời, vua còn là tổ/ Xanh xanh tốt tốt được khí thiêng của đất, núi cũng rất hùng" nói lên phần nào ân huệ mà trời đất ban sủng cho nơi sơn thủy hữu tình này mà trở nên đắc linh. Mới đây, khi khảo sát thực địa để chuẩn bị cho việc xây Đền Lạc Long Quân, người ta đã phát hiện ra trên đồi Sim có một tảng đá hình đầu rồng. Ngày nay chẳng còn ai dệt huyền thoại về tảng đá rồng như thế nữa nhưng trong tâm thức ta vẫn cứ thấy nó gợi lên một cảm giác linh ứng đẹp, trùng phùng hồng hoang và ngời thiêng khí dẫu vẫn biết rằng đó chỉ là sự trùng hợp ngẫu nhiên. Linh khí Hùng Vương cũng từ đây mà lan tỏa ra khắp non sông trên dải S xanh tươi: Trời hằng xanh màu thanh thiên bất diệt/ Đất ngập tràn dải nắng hoa/ Ngàn tia nắng vươn mình về phía biếc/ Đại ngàn hùng xanh... Khi vó ngựa, lúc câu thơ Nhưng xứ sở này cũng là mảnh đất của Bão táp cứ nơi này gieo xuống những phong ba. Cửu Long giang, Hồng Hà... uốn cong theo chữ S vẫn sinh sôi tôm cá/ Dãy Hoàng Liên, Trường Sơn... nối nhau thành dải S vẫn sức sống đại ngàn/ Tiếng trống đồng Ngọc Lũ oằn mình hình tia chớp vẫn rền vang như sấm/ Cả hùng âm trăm tiếng khóc/ Vẫn bật vươn giữa dông tố điệp trùng. Thiên tai chưa ngớt thì lại địch họa. Đất nước đã bao phen giặc giã mà hun đúc nên tinh thần nồng nàn yêu nước, chủ nghĩa anh hùng cách mạng và khí phách hiên ngang. Đã có biết bao nhiêu hào khí Đông A, biết bao nhiêu cọc Bạch Đằng, và sông Như Nguyệt, gió Chi Lăng... kiêu tráng bản hùng ca trên mảnh đất này. Còn nhớ, năm 1946, Giỗ Tổ đầu tiên dưới chính quyền cách mạng, Cụ Huỳnh Thúc Kháng, Phó Chủ tịch Nước, mặc áo the đội khăn xếp làm lễ dâng hương theo lễ tục cổ truyền. Cụ Huỳnh dâng lên bàn thờ Tổ tấm bản đồ Việt Nam và thanh kiếm. Ý nghĩa biểu tượng của hai vật báu đó là gì nếu không phải là ý thức về chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, là ý chí bảo vệ đất nước của Chính phủ và nhân dân ta trước họa xâm lăng đang đe dọa? Ý nghĩa biểu trưng của hành vi đó là gì nếu không phải là tinh thần Việt trước vận mệnh Tổ quốc? Ý nghĩa sâu xa của việc làm đó là gì nếu không phải là lòng thành kính tôn linh tiên tổ? Dặm trường cát bụi gươm khua dặm trường như thế nhưng chưa bao giờ vơi câu hát, điệu hò, chưa vơi những vần thơ trên xứ sở này. Cả khi binh đao máu lửa, bài thơ cũng gồng mình ra trận. Cái hồn phách ngàn đời kết tinh thành dũng khí và thi cảm ấy biến thành sức mạnh vô song trong những ngày trận mạc và nuôi lớn hồn ta những tháng ngày khó nhọc, luôn tiềm ẩn một sức sống mãnh liệt... Sống như cây tre Tôi vẫn nhớ những câu thơ của Nguyễn Duy trong sách giáo khoa ngày còn đi học "Tre xanh, xanh tự bao giờ/ Chuyện ngày xưa đã có bờ tre xanh". Không chỉ đơn thuần nói chuyện cây tre với tích xưa Thánh Gióng vung lũy tre đằng ngà đánh giặc Ân mà chính là những câu thơ ngợi ca cốt cách, phẩm tính của người Việt: dũng cảm bất khuất trong đấu tranh, siêng năng cần cù trong lao động, có tinh thần cố kết cộng đồng cao trong chống chọi với thiên nhiên, giặc giã và nhân hậu nghĩa tình trong đời sống... Như cây tre, con người Việt Nam luôn sống vươn cao và hướng thượng. Có một sự tương đồng giữa cây tre và con người Việt Nam . Đức tính của tre cũng là đức tính của người Việt. Sức sống của tre cũng là sức sống của người Việt. Tre biết chẻ dọc thân mình làm chiếc nôi nhỏ bé, nâng mọi cuộc đời sâu lắng những lời ru. Giặc tới cướp nước thì tre bật gốc vung lên đánh đuổi kẻ thù hay kết thành bàn chông đâm quân giặc. Lũ lụt dâng lên thì tre đan thành phên lũy ngăn dòng nước dữ. Thiên tai, địch họa đe dọa cuộc sống an bình của con người thì luôn có tre ở bên cạnh. Tre song hành, gắn bó và đồng cam cộng khổ với cuộc sống của con người. Từ đó tre đi vào truyền thuyết, tiềm thức Việt. Bền bỉ, tự cường trong trường kỳ lịch sử và luôn tiềm tàng một sức bật phi thường trước thử thách của tương lai, tre là bản sắc Việt Nam . Một dân tộc nồng nàn yêu nước như dân tộc Việt thì lũy tre trung hiếu ngàn đời giữ lấy đất, giữ lấy nước, giữ lấy làng. Một dân tộc luôn khát khao hòa bình và hơn ai hết hiểu thấu giá trị của độc lập tự do như dân tộc Việt thì lũy tre xanh có con sông chảy quanh luôn là biểu tượng thanh bình của làng quê. Một dân tộc nhân nghĩa, hòa hiếu như dân tộc Việt thì tre lưu giữ và che chở văn hóa làng. Tre luôn bình dị, bền bỉ và dẻo dai như làng quê Việt... Tre ngàn đời như thế từ thuở vua Hùng. Và con người Việt Nam cũng như thế. Hôm nay, bên lũy tre, tưởng nhớ các vua Hùng, thắp nén tâm hương, tôi cảm thấu dòng máu Lạc Hồng chảy qua bao thịnh suy hưng phế các triều đại, chảy qua bao thăng trầm bể dâu các thời đại cứ đời truyền đời nối tiếp như giữ lửa ước mơ suốt mấy ngàn năm vẫn chảy trong huyết quản con dân đất Việt. Thế nên hơn 800 năm phiêu bạt ở xứ người, hậu duệ nhà Lý vẫn trở về cố hương tìm lại gốc tích cội nguồn. Người Việt Nam là thế. Đạo lý là thế. Uống nước nhớ tới nguồn và dòng chảy tuôn khơi. Ngày mai đang bắt đầu từ ngày hôm nay và cả ngàn xưa nữa. Trong khói sương và hương trầm siêu linh, tôi thấy hiện lên những Mai An Tiêm của thời đại mới ra với đảo Trường Sa, những Lang Liêu của thiên niên kỷ đi tìm tinh hoa trời đất ở mọi miền, mọi lĩnh vực, những chàng Thạch Sanh thời hiện đại diệt ác trừ tà trong buổi hội nhập, toàn cầu hóa, những thế hệ Phù Đổng trẻ bay vút vào khoảng không công nghệ cao khai phá tri thức bằng nội lực và ý chí Tiên Rồng, những sứ giả chim Lạc mang theo hình ảnh và vẻ đẹp Việt Nam tới những chân trời mới... Đất nước vóc Rồng dáng Tiên, núi sông liền một dải S vẫn chưa hết những gian lao. Những người Việt Nam , những con cháu vua Hùng ngày đêm vẫn đang xuống biển lên rừng, tới tận cùng ánh chớp để dựng xây, kiến thiết và giữ gìn Tổ quốc cho nụ cười Việt Nam phả vào sắc cờ đỏ rực. Và hôm nay, trong vận hội mới của dân tộc, những con Lạc cháu Hồng được truyền thừa khí phách Hùng Vương sẽ làm cho vóc Rồng cựa mình sung sức bay lên, cho dáng Tiên thêm huyền sử...

Lê Bảo Âu Long (CAND)