Hàng ngàn trang tư liệu có giá trị, hàng chục công trình nghiên cứu VNDG được hội viên tiến hành: Tục ngữ, ca dao, dân ca Phú Thọ; tục ngữ, ca dao, vè Vĩnh Phú; thơ ca dân gian Lâm Thao, ca dao, dân ca huyện Sông Thao dân ca Mường Yên Lập; truyền thuyết lịch sử; múa xúc tép, múa chim gâu dân tộc Cao Lan; tục ăn Tết Nguyên đán, tục ăn trầu người Việt; thơ ca dân gian chống Mỹ. Thơ ca yêu nước và cách mạng, dân ca Vĩnh Phú, truyền thuyết Hùng Vương; hát xoan, hát ghẹo Vĩnh Phú đã lần lượt ra mắt bạn đọc. Tác giả Bút Tre đã cho in rất nhiều tập ca vè, tiếp nối truyền thống vè diễn ca dân gian để sáng tác các tập ca dao và vè mới để tuyên truyền phục vụ cách mạng và kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

Nhờ hoạt động vừa có chiều rộng, vừa có chiều sâu của Hội, với sự nhiệt tình tích cực của hội viên và cộng tác viên, tập Truyền thuyết Hùng Vương do Hội biên soạn, tuyển chọn được xuất bản lần đầu 10.000 cuốn năm 1971, hai lần tái bản 20.000 cuốn vào năm 1979 và 1985. Những năm ác liệt của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, hội viên VNDG Vĩnh Phú vẫn có các công trình sưu tầm dân ca Xoan, Ghẹo và từ các công trình này một số nhạc sĩ đã nâng cao, chỉnh lý, biên soạn đưa lên sân khấu chuyên nghiệp những vở diễn, ca cảnh mang nét đặc sắc dân ca Phú Thọ có sức tuyên truyền đảng viên, nhân dân, cán bộ, chiến sĩ hăng hái lao động sản xuất, chiến đấu phục vụ chiến đấu vì sự nghiệp giải phóng miền Nam thống nhất đất nước. 

Năm 1986 địa chí Vĩnh Phú – văn hóa dân gian vùng Đất Tổ được xuất bản, đã dựng lên diện mạo văn hóa dân gian ở địa phương, có ý nghĩa mở đường cho các công trình VNDG tiếp theo. Đây là công sức sưu tầm, nghiên cứu và biên tập rất công phu chủ yếu là của nhiều hội viên ở địa phương trên cả lĩnh vực lịch sử và văn hóa văn nghệ trong suốt thời kỳ kể từ khi thành lập Hội VNDG Phú Thọ. Cuối năm 1991 UBND tỉnh quyết định tái lập Hội VNDG Vĩnh Phú. Một không khí mới trong hoạt động sưu tầm, nghiên cứu và phổ biến VNDG trỗi dậy mạnh mẽ đối với các hội viên và đông đảo nhân dân trong toàn tỉnh. Hội đã phối hợp với Sở khoa học – công nghệ – môi trường tổ chức các đề tài nghiên cứu về VNDG, tạo điều kiện cho hội viên thực hiện có hiệu quả những công trình nghiên cứu của mình. Nhiều đề tài đã nghiệm thu, được đánh giá cao như: Lễ hội dân gian đất Tổ (1990), dân ca Vĩnh Phú (1991), tục ngữ, ca dao, vè Vĩnh Phú (1992), truyện cười Văn Lang và truyện dân gian đất Tổ (1993), nghề cổ truyền Vĩnh Phú (1995), thành ngữ, ngạn ngữ Vĩnh Phú và văn hóa làng chạ, Hát ví giao duyên...

Nhiều công trình đã được tặng giải thưởng của Hội VNDG Việt Nam như: Hát xoan Vĩnh Phú, truyện cổ dân gian đất Tổ và truyện dân gian dân tộc ít người Vĩnh Phú, hội làng quê, văn hóa làng Phú Thọ. Địa chí văn hóa dân gian thị xã Phú Thọ, trường PTTH Hùng Vương (thị xã Phú Thọ) sưu tầm, nghiên cứu và giảng dạy văn hóa dân gian... Một số công trình khác được UBND tỉnh trao giải thưởng như: Tục ngữ, ca dao, vè Vĩnh Phú (1993), ví giao duyên, truyện cổ dân gian Vĩnh Phú, truyện dân gian miền núi Vĩnh Phú... Nhờ có sự quan tâm, tạo điều kiên giúp đỡ của Sở VHTT – thể thao, Sở khoa học – CN – MT, Sở giao thông – VT, Ủy ban bảo vệ và chăm sóc trẻ em, hội đã xuất bản nhiều tác phẩm góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam như: Truyện cười Văn Lang, Làng Dòng nội truyện, ca dao Vĩnh Phú, Lân Hổ và đền Sa Lộc (1994), lời ru, huyền thoại mưa rửa đền, tục ngữ, ca dao, dân ca Vĩnh Phú (1995), truyện kể ở làng, phóng sự Hồ Xuân Hương, truyện dân gian đất Tổ, đất mình ca dao (1996), phong tục lễ nghi thường thức, địa chí xã Đồng Lương (1990)...

Nhiều bài viết của hội viên đã được giới thiệu trên các tạp chí, trên đài báo của Trung ương và địa phương như: Đền Hùng – một biểu tượng dân gian đất Tổ (1991), lễ hội một vùng quê đất Tổ (1992), tục đâm đuống ở Vĩnh Phú (1993). Mấy suy nghĩ xung quanh vấn đề cải biên, nâng cao dân ca xoan, ghẹo Vĩnh Phú (1994), giai thoại Hồ Xuân Hương (1995), Văn hiến làng, xã vùng đất Tổ (1999)... Đã có những bài viết của hội viên Nguyễn Khắc Xương và Lê Tượng được giới thiệu trên tạp chí Việt Nam bằng tiếng nước ngoài. Hội đã được Sở văn hóa TT – Thể thao tài trợ kinh phí đã xuất bản các tập sách Văn nghệ dân gian Vĩnh Phú rồi văn nghệ dân gian Phú Thọ vào các năm 1992, 1994, 1997, mỗi năm ít nhất một số (500 cuốn); riêng hai năm 1999 – 2000 xuất bản 5 số với hàng nghìn trang sách. Những tập sách này là sự hội tụ tinh thần của hầu hết các hội viên, mỗi người một vẻ, một phong cách đã làm nổi trội nhiều nét đẹp của một Hội VNDG đang ở tuổi 40 có thể coi là sự mở đầu cho giai đoạn sung sức nhất của một đời người, một đời văn. Từ năm 2001 đến nay đội ngũ hội viên mặc dù đa số là người tuổi cao, sức yếu nhưng vẫn giàu nhiệt tình hoạt động. Sự nghiệp văn hóa dân gian tiếp tục được khẳng định vai trò và vị trí quan trọng, thiết thực đóng góp vào việc “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”. 

Hội đã sưu tầm, nghiên cứu, biên soạn và xuất bản bộ Tổng tập văn nghệ dân gian đất Tổ. Bộ sách thực sự là một công trình khoa học, có dung lượng 3.000 trang, in khổ giấy 14,5 x 20,5cm, gồm 5 tập, mỗi tập từ 400 đến 600 trang, với những hình ảnh, hình tượng minh chứng sinh động về nền văn hóa, văn nghệ dân gian vô cùng phong phú và đa dạng của một vùng đất Tổ Hùng Vương; từ truyền thuyết, truyện dân gian đến ca dao, tục ngữ, dân ca, vè; từ lễ hội Đền Hùng, lễ hội các làng, xã đến phong tục, tập quán, tín ngưỡng dân gian; từ nghề và làng nghề, văn hóa ẩm thực đến tri thức dân gian về y học cổ truyền chữa bệnh cứu người... Hội còn xuất bản nhiều tập văn hóa dân gian địa phương như: Văn hóa dân gian, lễ hội truyền thống, hát xoan, văn hóa ẩm thực vùng đất Tổ, văn hóa dân gian thị xã Phú Thọ, Lâm Thao xưa và nay (2 tập), địa chí văn hóa dân gian Cẩm Khê, văn hóa dân gian Làng Vân, văn hóa dân gian Việt Trì, địa chí văn hóa dân gian Bạch Hạc,về miền lễ hội cội nguồn dân tộc Việt Nam...

Một số công trình đã biên soạn xong nhưng chưa có điều kiện xuất bản như: Văn hóa dân gian Tam Nông, văn hóa dân gian Thanh Ba, địa chí văn hóa dân gian Lâm Thao, văn hóa dân gian Thanh Thủy.

Nhiều hội viên rất tích cực nghiên cứu, tham gia các công trình, dự án và đề tài khoa học do UBND tỉnh và Hội văn nghệ dân gian Việt Nam, Sở Văn hóa thông tin Phú Thọ quản lý như: Lập hồ sơ khoa học Khu di tích lịch sử Đền Hùng và các di tích liên quan đến thời đại Hùng Vương vùng phụ cận; điều tra lập hồ sơ khoa học về hát xoan Kim Đức, bảo tồn hội phết Phú Thọ. Sưu tầm, nghiên cứu và hệ thống hóa các di sản Hán – Nôm ở Phú Thọ; điều tra, bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể ở Phú Thọ, làng Cổ Tứ Xã, lễ tết nhảy của người Dao Nga Hoàng... Những công trình nghiên cứu của hội viên đều được đánh giá xuất sắc và được ứng dụng trong đời sống văn hóa cộng đồng, hoặc là một nguồn tư liệu quý cho những người có quan tâm đến nghiên cứu các di sản văn hóa truyền thống vùng đất Tổ.

Lần đầu tiên trong lịch sử tiếng hát làng Xoan của phường Xoan Kim Đức được Trung ương Hội VNDG Việt Nam giới thiệu với công chúng trong khu vực Đông Nam Á và thế giới tại Hội thảo văn hóa dân gian – Những nét tương đồng ở thủ đô Băng Cốc (Thái Lan) đã để lại tiếng vang ngân mãi trong lòng bạn bè quốc tế. Nhiều hội viên đã sưu tầm, nghiên cứu, biên soạn và xuất bản những công trình của mình làm phong phú thêm các ấn phẩm văn hóa dân gian trên quê hương đất Tổ như: Người Mường trên đất Tổ Hùng Vương văn hóa dân gian huyện Yên Lập, trống đồng vùng đất Tổ, Trạng Nguyên Vũ Duệ, lễ hội dân gian dân tộc Cao Lan – làng Ngọc Tân – Đoan Hùng, giai thoại văn học đất Tổ. Khu di tích lịch sử và rừng quốc gia Đền Hùng, truyền thuyết Hùng Vương trên vùng đất Tổ; đi tìm dấu tích kinh đô Văn Lang . Cùng nhiều bài viết được đăng tải trên các báo, đài trung ương và các địa phương góp phần không nhỏ vào việc phổ biến di sản văn hóa đất Tổ như: Nghề thủ công thời Hùng Vương dựng nước (báo thế giới mới), truyền thuyết Hùng Vương và thủ đô Văn Lang (báo văn nghệ), tìm sử trong truyện và thần thoại, truyền thuyết (trên tạp chí Nha Trang), Phú Thọ – miền đất cội nguồn dân tộc (NXB trẻ – TP. HCM); những di tích thờ Hùng Vương ở Việt Nam.

Được sự giúp đỡ của Hội VNDG Việt Nam phường hát Xoan Kim Đức và phường hát Ghẹo Nam Cường được thành lập và tiếp tục hoạt động duy trì các làn điệu dân ca cổ truyền vùng đất Tổ. Hiện nay đã bắt đầu khơi dậy tiếng hát ca trù ở thôn Trinh Nữ xã Bình Bộ (huyện Phù Ninh). Tỉnh hội phối hợp với chính quyền và nhân dân bản Hà Thành (xã Tân Lập, huyện Thanh Sơn) và bản Tẩm (xã Võ Miếu, huyện Thanh Sơn); xã Nga Hoàng (huyện Yên Lập) làm sống lại tục Tết Nhảy của đồng bào Dao tiền và Dao quần chẹt. Hội làng Mường xã Tất Thắng (Thanh Sơn)...

Có thể khẳng định rằng, mặc dù còn nhiều khó khăn về kinh phí, chưa có được điều kiện thuận lợi về cơ chế hoạt động và chính sách đãi ngộ, nhưng hầu hết Hội viên Hội VNGD Phú Thọ đã vượt qua mọi trở ngại về sức khỏe, thời gian, kinh phí, phương tiện... vượt lên chính mình để góp phần đưa nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII) của Đảng vào cuộc sống. Họ xứng đáng là những chiến sĩ xung kích trên mặt trận tư tưởng và văn hóa.

Phạm Bá Khiêm (baoPhuTho)